Seminar ‘Restauratie van Egyptische mummiekisten’
Rapenburg 28, Leiden, Rijksmuseum van Oudheden
Bij de tentoonstelling ‘Mummiekisten van de Amon-priesters’ organiseren de Rijksdienst
voor het Cultureel Erfgoed en het Rijksmuseum van Oudheden het seminar ‘Restauratie
van de Egyptische mummiekisten’, met als casus de houten mummiekisten uit Bab-El-
Gasus. Voorafgaand aan het lezingenprogramma kunt u op eigen gelegenheid de
tentoonstelling en de restauratoren die daar aan het werk zijn bezoeken.
13.15 uur Introductie
Prof. dr. Pieter ter Keurs, hoofd Collecties en Onderzoek, Rijksmuseum van Oudheden
13.30 uur ‘De spectaculaire ontdekking van het graf van Bab el-Gasus en de 4 sets kisten van de
Amon-priesters in het Rijksmuseum van Oudheden’
dr. Christian Greco, conservator Egyptische collectie, Rijksmuseum van Oudheden
In 1891 werd aan de westoever van de Nijl bij Thebe een bijzondere ontdekking gedaan.
In Deir el-Bahari vonden twee Franse Egyptologen 153 sets mummiekisten in een
massagraf. Dit was het graf van de priesters van de tempel van Amon en hun familieleden.
Het graf kreeg de naam ‘De deur van de priesters’ oftewel ‘Bab el-Gasus’. Dit graf was de
belangrijkste archeologische vondst in Egypte sinds de ontdekking van de
koningsmummies in 1881.
De archeologen vreesden dat de grafrovers lucht zouden krijgen van hun vondst en
sliepen bij het graf. Ze zetten alles op alles om het graf snel leeg te halen. Dit lukte in
negen dagen, van 5 tot 13 februari 1891. Alle vondsten werden via de Nijl naar Cairo
vervoerd. Het Egyptisch Museum kon zoveel kisten niet herbergen. De Egyptische
regering schonk daarom in 1893 een deel van de mummiekisten van de Amon-priesters
aan verschillende landen. Namens Nederland ontving het Rijksmuseum van Oudheden
vier sets.
In Rome ging in 2008 het Vatican Coffin Project van start, een grootscheeps
restauratieonderzoek naar de kisten van de Amon-priesters in de collectie van de
Vaticaanse musea. Het Louvre en het Rijksmuseum van Oudheden hebben zich bij dit
project aangesloten.
14.00 uur ‘Archeologie van de verflagen op de mummiekisten van Bab el-Gasus’
dr. Luc Megens, conservation scientist, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed
Natuurwetenschappelijk onderzoek van materialen en technieken van de beschildering
van de mummiekisten geeft niet alleen inzicht in de vervaardigingswijze daarvan, maar
werpt ook licht op de context waarin de kisten gemaakt zijn: werden ze op bestelling
gemaakt of werd een bijna kant en klare kist gekocht, zijn de kisten toe te wijzen aan
verschillende ateliers, kunnen de decoraties en inscripties beter geïnterpreteerd worden?
Ook voor restauratie levert het onderzoek belangrijke informatie. De eerst uitkomsten
van het microscopisch en chemisch onderzoek zullen worden gepresenteerd.
14.30 uur Pauze met koffie/ thee
15.00 uur ‘De architectonisatie van mensvormige mummiekisten uit de 21ste-vroeg 22ste dynastie
(1070-920)’
dr. René van Walsem, vakgroep Egyptologie, Universiteit Leiden
Het Rijksmuseum van Oudheden bezit enige kisten van Amonpriesters uit de late 21stevroege
22ste dynastie die gekenmerkt worden door een zogenaamde “stola” op de borst.
Diepgaande analyse van de decoratie van tientallen van deze kisten toont dat deze
decoratie een grote hoeveelheid architectonische elementen bevat die tot de conclusie
leiden dat dit type kisten, afhankelijk van de invalshoek, zowel een privé graf, een
koningsgraf als wel een (doden)tempel kon representeren. Dit zal geïllustreerd worden
aan de hand van de kist van Djed-Moet uit de Vaticaanse Musea (in de tentoonstelling te
zien) en die van Djed-Montoe uit de collectie van het Rijksmuseum van Oudheden.
15.30 uur ‘Restauratie en conservering van mummiekisten’
drs. Elsbeth Geldhof en stagiaires Martine Posthuma de Boer, Hinke Sigmond en Jessica
Hensel (restauratoren in opleiding, Universiteit van Amsterdam), mummiekistenrestauratieteam
Rijksmuseum van Oudheden
Gedurende de looptijd van de tentoonstelling wordt op zaal gewerkt aan de restauratie
van de mummiekisten en mummieplanken uit Bab el-Gasus. Ter voorbereiding van deze
behandeling is een uitgebreid vooronderzoek verricht in samenwerking met nationale en
internationale specialisten. Nieuw verkregen kennis over de schildertechniek en gebruikte
schildersmaterialen zal kort besproken worden in deze presentatie.
Door veroudering van de oorspronkelijk toegepaste materialen, en door een verschillende
restauratievisie in de afgelopen eeuw, hebben de mummiekisten en deksels nu een
verschillend uiterlijk en een verschillende conditie terwijl ze in oorsprong bij elkaar horen.
De restauratoren lichten toe hoe zij beslissingen nemen bij het huidige restauratieproject,
en hoe zij de relatie terug brengen tussen de - historisch en esthetisch gezien- bij elkaar
horende kisten, deksels en mummieplanken die door een wisselende aanpak in het
verleden visueel uit elkaar gegroeid zijn.
16.00 uur Discussie
16.30 uur Borrel
18.00 uur Museum sluit
Kosten: € 7,50 p.p., incl. koffie/thee en 2 consumpties (excl. museumbezoek)
Studenten € 5 p.p.
Entreebewijzen: via de kassa of via www.rmo.nl/seminar