Strategische studenten en struikgaaien: denken over denken bij mensen en kraaiachtigen.
Hereplein 73 Groningen
Prof. dr. L.C. (Rineke) Verbrugge
Mensen redeneren over wat anderen weten, geloven en van plan zijn. Dat doen ze om het gedrag van anderen te begrijpen, te voorspellen en zelfs te manipuleren. Dit redeneren kan gebeuren op een aantal niveaus, van eerste-orde tot oneindig. Zo komt tweede-orde sociale cognitie van pas als we ons afvragen: “Weet hij dat ik weet dat hij de hartenaas heeft?” Mensen hebben hogere-orde sociale cognitie regelmatig nodig, bijvoorbeeld voor soepel teamwork en voor onderhandelen. Toch vinden velen het moeilijk om correct te ‘denken over denken over denken’. In deze voordracht bespreek ik onderzoek over hogere-orde sociale cognitie bij jonge volwassenen in een strategisch knikkerbaanspel. Een samenspel van computationele cognitieve modellen, logica en experimenten laat zien waar de moeilijkheden zitten en hoe mensen ondersteund kunnen worden bij het toepassen van hogere-orde sociale cognitie.
Computationele cognitieve modellen kunnen ook gebruikt worden om te bestuderen of dieren überhaupt kunnen redeneren over elkaars mentale toestanden. In recent onderzoek van vooraanstaande wetenschappers wordt ervan uit gegaan dat kraaiachtigen redeneren over wat hun concurrenten weten, maar computermodellen tonen aan dat het slimme gedrag van de vogels ook verklaard kan worden zonder enig ‘denken over denken’ te postuleren. Deze interdisciplinaire kijk op redeneren levert nieuwe inzichten op en zet oude denkbeelden op losse schroeven.